صاحب‌ نظری گفته است: «زندگی بازی نیست اما بازی زندگی است.» اگر نظر عمیقی به این جمله داشته‌باشیم، متوجه می‌شویم كه كودكان برای زندگی‌كردن، باید بازی كنند به‌همین دلیل...
صاحب‌نظری گفته است: «زندگی بازی نیست اما بازی زندگی است.» اگر نظر عمیقی به این جمله داشته‌باشیم، متوجه می‌شویم كه كودكان برای زندگی‌كردن، باید بازی كنند به‌همین دلیل، كودكان بازی را بر هر چیز دیگری ترجیح‌ می‌دهند اما متأسفانه امروزه شكل، اهداف و فواید بازی‌ها تغییر نموده و بازی‌هایی كه امروزه كودكان انجام‌می‌دهند، مانند بازی‌های رایانه‌ای، نه‌تنها مفید نمی‌باشند بلكه آسیب و زیان فراوانی نیز به‌همراه دارند. در این مقاله با برخی از هدف‌ها و فواید بازی‌های گذشتگان و سنتی آشنا می‌شوید كه می‌تواند در تربیت و سلامت كودكان مؤثر باشد.
- كودك بسیاری از نقش‌های اجتماعی را می‌تواند از طریق بازی‌های محلی یادبگیرد و به ایفای آن‌ها بپردازد. برای نمونه كودك در بازی، نقش پدر یا مادر را یاد گرفته و تمرین می‌کند. هم‌چنین پرورش و تقویت حس نوع‌دوستی و تعاون كودكان در حین برخی بازی‌های سنتی و محلی انجام می‌گیرد.
- امروزه پژوهشگران مسائل اجتماعی، به این نتیجه رسیده‌اند كه با رواج و تقویت بازی‌های سنتی و محلی می‌توان ریشه‌ی بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی را خشكانید و از میزان جرم و جنایت جامعه كاست. هم‌چنین روان‌شناسان و روان‌كاوان به‌منظور درمان ناملایمات روحی و مشكلات روانی، به بازی‌های محلی متوسل می‌شوند چون بسیاری از بازی‌های محلی، از هیجانات منفی روحی می‌كاهد.
درمان‌گرانِ اختلالات یادگیری، برای درمان و رفع مشكلات یادگیری، معتقدند برخی بازی‌ها و سنت‌های محلی، به این‌منظور بسیار مفید هستند. برای مثال بازی «یك‌قل‌د‌وقل» در درمان بدخطی و نارسایی كودكان، بسیار مؤثر است. برخی از بازی‌های محلی می‌توانند در ایجاد تمركز حواس و تقویت آن، نقش به‌سزایی داشته‌باشند. برای نمونه به اثبات رسیده بازی «كلاغ‌پر» در تقویت و ایجاد تمركز حواس مفید است چراكه حواس بازی‌كننده در طول زمان بازی، جمع است تا با شنیدن نام چیزهایی كه پر ندارند، نباید دستش را بالا ببرد.
- هماهنگی اعضای بدن در انجام مطلوب یك عمل، شرط ضروری است و تعدادی از بازی‌های سنتی می‌تواند این شرط را تقویت كند. اگر به قوانین بازی «گردو و فندق» آشنا باشیم، شاهد آن‌ هستیم كه برای برنده‌شدن در این بازی، هماهنگی مغز، چشم، دست‌وپا و میزان دایره‌ی دید یك فرد لازم است و این بازی، در تقویت هماهنگی اعضای بدن مؤثر می‌باشد.
- بازی‌های محلی نسبت به بازی‌های رایانه‌ای و بی‌تحرك امروزی، از شور و نشاط بسیاری برخوردار است و همین شادی و نشاط، باعث سلامت ‌روحی كودكان می‌گردد. برای مثال بازی «سیاه‌كردن» (نوعی دلقك‌بازی) شادی وصف‌ناپذیری به‌همراه دارد.
- بازی‌های رایانه‌ای امروزی، دارای هیجانات منفی می‌باشند و هم‌چنین در این‌گونه بازی‌ها، جوشش و كوشش معنایی ندارد. بیش‌ترین تحرك در این بازی‌ها، 2سانتی‌مترِ دست بازی‌كننده می‌باشد كه موس رایانه را جابه‌جا می‌كند اما بازی‌های سنتی، باعث تخلیه‌ی انرژی منفی بدن كودكان شده و بسیاری از بیماری‌ها را از انسان دور می‌کند. برای مثال بیماری‌های قند، چربی و غلظت‌ خون، از طریق تحركات هیجانی از بین می‌رود و بازی‌های محلی می‌تواند این نقش را به‌عهده بگیرد.
در مناطقی كه هنوز بازی‌های محلی رواج دارد، خواب كودكان، منظم می‌باشد و شب‌ها به‌خاطر تخلیه‌ی انرژی ‌زائد بدن، زود به رختخواب می‌روند و صبح با خواب كافی و سرحال از رختخواب بیرون می‌آیند و این عامل می‌تواند در یادگیری‌های آموزشگاهی، نقش به‌سزایی داشته ‌باشد.
- متخصصان تغذیه به‌منظور تنظیم برنامه‌ی رژیم غذایی كودكان می‌توانند انجام بازی‌های محلی را برای این دسته از كودكان بیمار توصیه كنند. بسیار مشاهده ‌شده كودكانی كه در تغذیه مشكل داشتند و یا صبحانه نمی‌خوردند، با شركت در فعالیت‌های تفریحی و جمعی آموزشگاه و یا شركت در بازی‌های گروهی، رو به‌سوی غذا آورده‌اند و از رژیم غذایی مناسبی برخوردار شده‌اند.
- امروزه صاحب‌‌نظران تعلیم ‌و تربیت به این نتیجه رسیده‌اند كه برای آموزش بسیاری از مفاهیم و موضوعات، بازی‌های سنتی و محلی می‌توانند بهترین و مطمئن‌ترین ابزار و شیوه‌ی آموزش باشند، به‌‌همین دلیل، در كتاب‌های درسیِ دوره‌ی ابتدایی، انجام بسیاری از بازی‌های سنتی و محلی، سفارش‌شده و حتی در لیست‌ ارزش‌یابی برخی درس‌ها، انجام صحیح بازی، نمره‌ی خاص خود را دارد.
- بسیاری از مهارت‌های زندگی را می‌توان از طریق بازی‌های محلی به كودكان آموخت. مهارت‌های دوختن، برش‌زدن، آشپزی، گوش‌كردن، جارو زدن و... را كودكان در فرآیند بازی می‌آموزند و آن را به‌خوبی انجام‌می‌دهند.
- تعالیم دینی را نیز می‌توان به‌صورت جذاب و صحیح از طریق بازی به كودكان آموخت.
- برخی اندیشه‌های انتقادی و تقویت مهارت تصمیم‌گیری، از طریق انجام بازی‌های سنتی شكل‌می‌گیرد. برای مثال در بازی «شاه و وزیر» كودكان می‌توانند به‌خوبی و راحتی، از وضعیت سیاسی و حكومتی انتقاد كنند و نیز تصمیمات و پیشنهادات خوبی جهت اداره‌ی كشور ارائه نمایند.
- به مربیان و معلمان مدارس به‌خصوص در دوره‌ی ابتدایی، پیشنهاد می‌شود به‌جای بازی‌های یكنواخت امروزی، از بازی‌های سنتی استفاده‌كنند.
- شبكه‌های استانی صدا و سیما هم می‌توانند نقش به‌سزایی در معرفی و رواج بازی‌های سنتی داشته باشند.
- خانواده‌های كودكان باید اوقات فراغت و تعطیلات تابستان را بهترین فرصت كودكان برای انجام بازی‌های محلی و سنتی بدانند.
فرستنده مطلب: خانم نرگس محمدی مدیریت قصر بازی کودکان